این کتاب دربردارنده ی 20 مقاله است که با محوریت تجدد توسط نویسنده نگاشته شده است. مقالات منتخب میلانی در یک سیر تاریخی از بررسی ریشه های تجدد و تجدد ستیزی در تاریخ بیهقی (حدود هزار سال پیش) آغاز می شود و با پیش روی از تذکره الاولیا, بوستان و گلستان سعدی, رستم التواریخ به آثار و روایت نویسندگان, راویان و مورخان سده های نزدیک تر و ایران معاصر از قاجار و پهلوی و انقلاب اسلامی ایران می رسد.
کتاب در این دوره های تاریخی, 6 بخش را در بر میگیرد: سرآغاز تجربه تجدد در ایران, تجدد در عصر استعمار, تجدد ادبی و تجدد گریزی فلسفی در ادبیات ایران,تجدد سیاسی,نقد کتاب و در آخر چهار مقاله عروضی.
نویسنده در پیشگفتار کتاب, مسائل مهمی را مطرح کرده است که می توان آن را جان کلام کتاب عنوان کرد.
او با بیان اینکه تجدد مهمترین محور مباحث فرهنگی، سیاسی، ادبی و اقتصادی روزگار ما است آرای نویسندگانی چون بیهقی، گلشیری، عطار، صدیقی، سعیدی سیرجانی و ... را در راستای این محور بررسی کرده است که در هر یک از این مقالات با بررسی این آثار، در نهایت به مسئله تجدد و تجدد ستیزی در ایران می رسد.
وی گوهر تجدد را در تمام این دوره های تاریخی چند اصل اساسی می داند: " تجدد سلسله به هم پیوسته ای از تحولات اقتصادی، فرهنگی، مذهبی، زیبایی شناختی، معماری، اخلاقی، شناخت شناسی و سیاسی است که مایه مشترک همه این تحولات، فردگرایی است. که در نهایت در پی رونده راستین فردگرایی، پذیرفتن و رعایت حقوق طبیعی و تفکیک ناپذیر فرد است. تجدد در عین حال با اقتصاد سرمایه داری، عرفی شدن سیاست، تحدید مذهب به عرصه معنویات خصوصی انسان ها، رواج شک و تفکر خردمدار، مشارکت عمومی مردم در سیاست و گسترش عرصه های خصوصی خارج از دسترس دولت عجین است..
روش کار این کتاب نو تاریخی گرایی است.میلانی به کمک تئوری نوتاریخی گرایی و به مدد مکتب تحلیل گفتمان،درون کاوی تاریخ ایران را می آغازد و هر کجا ردپایی از مدرنیت می یابد، آن را بازتاب می دهد. به این صورت که نویسنده متون گذشته را از نو به سخن می آورد، تارو پودشان را میشکافد، ساختشان را می شناسد، زبانشان را حلاجی می کند، مبانی فلسفیشان را می فهمد، و سعی دارد جهان بینی مستتر در هر یک از متون قدیمی را بازسازی کند. رابطه این جهان بینی با ساخت قدرت را بیابد و ذهن و زبان نقاد خود بنیاد را پیدا کند که از قید سنت فارغ است و از تقید غرب هم. هم بافت بومی دارد و هم پشتوانه جهانی. این سنت را با شناخت فرهنگ جهانی تجدد در هم بیآمیزد و ترکیب جدیدی خلق می کند که هم بومی و هم جهانی است.
نوتاریخی گرایی به تاریخیت نظریه باور دارد، معتقد است هر نظریه ای ریشه در خاک لحظه ای معین از تاریخ دارد و با جنبه های دیگر حیات اجتماعی و فرهنگی آن لحظه در توازی و تفاهم است.
نویسنده در این کتاب قصد دارد هر متن را در بستر تاریخی اش، از زاویه نقشش در تحکیم یا تضعیف رژیم حقیقت زمان و با اعتنایی ویژه به شگردهای روایی و ظرافت سبکی و کلامی آن اثر حلاجی کند.
در این کتاب واکنش متفکران مذهبی به تجدد بحث نشده است اما در پیشگفتار، به دو مکتب متفاوت این واکنش ها را تقسیم کرده است. مکتبی که میخواسته بین اسلام و تجدد آشتی برقرار کند (آیت الله نائینی و آقای خاتمی و ... و آثار سروش و طالقانی و سنگلجی)، در مقابل طیف تجدد گریز و تجدد ستیز است که با آیت الله نوری شروع و به بنیادگرایان امروزی می انجامد.
نویسنده همچنین بررسی جدی نقش تجدد خواهی در فرهنگ معاصر ایران را لازم میداند که جایش در این مجموعه خالی مانده است... .
ما نمی توانیم چند بار به دنیا بیاییم تا هر بار زندگی در یک نقش اجتماعی جدید را در جغرافیای جدید یا قبلی تجربه کنیم. می شود در زندگی بی بدیلمان نقش های متعدد داشته باشیم و به مکان های دیگر مهاجرت کنیم, اما همیشه حدی و مرزی وجود دارد. توانایی,زمان,دانش,امکانات,جغرافیا و ضرورت تمرکز اجازه جلوتر رفتن را در خیلی از مواقع به ما نمی دهد. لذا به عنوان مثال یک دانشمند فیزیک به دلیل تمرکزی که (باید)داشته باشد, نمی تواند همزمان پزشک و نجار و باغبان و معمار و تاجر و جاسوس و خلبان و ... هم باشد یا زندگی در تمام شهرها و روستاهای دنیا, با شرایط دیگر را به درستی درک و تجربه کند.
از سوی دیگر یک زن هم, دنیای مردانه را تجربه نمی کند و یک مرد نمی داند زنانگی به راستی با چه احساسات, افکار و رخدادهای ناشی از جنسیت همراه است.
رمان و داستان, فرصتی فراهم می آورد تا بتوانیم زندگی های دیگر و نقش ها و جنسیت های دیگر را تجربه,درک و تجزیه و تحلیل کنیم.
خودمان را جای افراد بگذاریم و از فاصله نزدیکتری دیگران را ببینیم تا در زندگی عادی,با آنها بهتر ارتباط برقرار کنیم.
این به درک عمیق تر ما از ارتباط های میان فرهنگی و روابط دوسویه نیز کمک می کند.
رمان علایم حیاتی یک زن سه روایت از روزمرگی های سه پرستار زن در تهران است.
زندگی روزمره,ماهیت اصلی و اساسی جامعه را شکل می دهد و برای شناخت, باید آن را مشاهده و تفسیر کرد. زندگی روزمره ی شخصیت های داستان علایم حیاتی یک زن, در نوع خودشان منحصر به فرد هستند و نمی توان آنها را به تمام پرستاران و زنان تعمیم داد ولیکن, با خواندن کتاب, دنیا را از زاویه دید سه پرستار زن با همه ی رخدادهای روزمره شان درک می کنیم. رسوخ اصطلاحات پزشکی در ادبیات روزمره پزشکان و پرستاران,رگه های پست فمینیست و روانشناسی و اندکی اعتراض را می توان در این رمان ردگیری کرد.
از سوی دیگر این رمان را سه نفر نوشته اند,سه زن که این هم در نوع خود با توجه به فرهنگ بی میلی ایرانیان به کار جمعی قابل توجه است. شاید نگارش گروهی این رمان واکنشی به باور همه دانایی ما ایرانیان است که گمان داریم به تنهایی از پس همه کارها بر می آییم و همه چیز را در تمام حوزه ها بدون نیاز به کمک دیگران (و کتبی که دیگران نوشته اند), می دانیم.
هر چه باشد کوشش سه نفره ( استاد عزیزم مهناز رونقی و نویسندگان فرهیخته فرزانه کرم پور و لادن نیکنام) را ارج می نهم و یگانه می دانم.
