در این نوشتار کوشیده شده است مقالات گوناگون و کم حجم شیخ صدوق(ره) جمع آوری شود. این اثر شامل «کتاب اعتقادات»، «فضایل الشیعه»، «صفات الشیعه»، «فضایل الشهر ثلاثه»، «المواعظ» و «مصادقة الاخوان» است.
کتاب «رسایل شیخ صدوق» با محتوای احادیث طبقه بندی شده نگارش یافته است. به عنوان مثال «فضایل الشیعه» در برگیرنده احادیثی است که فضایل و برتری های شیعه را عنوان می کنند و «صفات الشیعه» به احادیثی که به بیان ویژگی های شیعه واقعی می پردازند اشاره دارد. «فضایل الشهر ثلاثه» طبق احادیث برتری های ماه های سه گانه رجب، شعبان و رمضان را نسبت به سایر ماه های دیگر تشریح می کند.
نویسنده این کتاب از شاگردان شهید صدر و از مراجع فعلی عراق می باشد؛ نویسنده در این کتاب تلاش نموده است مقایسه ای بین فقه (شریعت اسلامی) و حقوق موضوعه انجام دهد. طلابی که مشغول تحصیل کتاب مکاسب هستند و دانشجویان رشته حقوق علاقمند به مباحث تطبیقی می توانند از این کتاب استفاده کنند. زبان کتاب عربی روان است.
از مهمترین شرح های فصوص الحکم ابن عربی، می توان به شرح قیصری اشاره کرد که به دلیل قلم روان و استادانه او در تعلیم عرفان مورد توجه قرار گرفت و در حوزه های علمیه، کتابِ درسی عرفانِ نظری شد. از ویژگی های این کتاب مقدمه تفصیلی قیصری است که اُمهات مسائل عرفان نظری را در دوازده فصل به بند کشید. به هر روی درکِ متنِ فخیمِ فصوص و فهمِ ظرافت های شرحِ قیصری برای هر طلبه ی عرفان آسان به نظر نمی رسد. حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی که بر مبانی حکمت متعالیه و عرفان نظری تسلط دارند، به تعلیمِ شرحِ قیصری فصوص در سایه نظر به دیگر شرح ها و کتابهای عرفانی و با استفاده از مبانی حکمت متعالیه پرداخته اند. این نکته توجه پذیر است که به دلیل اُلفت قیصری و دیگر شارحان فصوص به حکمت مشائی نتوانسته اند آن گونه که درخور مطلب است به تبیین استدلالی مبانی عرفان نظری بپردازند. از این رو معظم له با تسلطی که بر مبانی حکمت متعالیه داشته اند، به فراخور بحث با نگاه انتقادی به شرح قیصری و متن فصوص برخی نکات ارزشمند را یادآوری کرده اند. بنابراین نباید درس گفتارهای استاد را صرف تبیین و روشن سازی شرح قیصری بر فصوص الحکم ابن عربی دانست، بلکه ظرافت های نگاه حکیمانه ایشان در میان مطلب هویداست. از مجموعه این درس گفتارها، جلد اول تحریر شرح فصول الحکم با عنوان «عقلانیت شهود» آماده شده است که به محضر طالبان عرفان نظری تقدیم می گردد. حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی در کتاب «عقلانیت شهود ؛ تحریر فصول الحکم قیصری» فرصت علم و علمی را مغتنم شمرده و از چند جبهه با رویکرد تحریری به ابعاد کتاب اسطورهای فصوص الحکم جناب محیالدین ابن عربی پرداخته و با توجه به شروح و تعلیقات مختلف و با محوریت شرح جناب قیصری به بیان و تبیین این متن استثنایی اهتمام ورزیده است. پیش بینی می شود این مجموعه در 16 مجلد تنظیم و منتشر شود.
از مهمترین شرح های فصوص الحکم ابن عربی، می توان به شرح قیصری اشاره کرد که به دلیل قلم روان و استادانه او در تعلیم عرفان مورد توجه قرار گرفت و در حوزه های علمیه، کتابِ درسی عرفانِ نظری شد. از ویژگی های این کتاب مقدمه تفصیلی قیصری است که اُمهات مسائل عرفان نظری را در دوازده فصل به بند کشید. به هر روی درکِ متنِ فخیمِ فصوص و فهمِ ظرافت های شرحِ قیصری برای هر طلبه ی عرفان آسان به نظر نمی رسد. حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی که بر مبانی حکمت متعالیه و عرفان نظری تسلط دارند، به تعلیمِ شرحِ قیصری فصوص در سایه نظر به دیگر شرح ها و کتابهای عرفانی و با استفاده از مبانی حکمت متعالیه پرداخته اند. این نکته توجه پذیر است که به دلیل اُلفت قیصری و دیگر شارحان فصوص به حکمت مشائی نتوانسته اند آن گونه که درخور مطلب است به تبیین استدلالی مبانی عرفان نظری بپردازند. از این رو معظم له با تسلطی که بر مبانی حکمت متعالیه داشته اند، به فراخور بحث با نگاه انتقادی به شرح قیصری و متن فصوص برخی نکات ارزشمند را یادآوری کرده اند. بنابراین نباید درس گفتارهای استاد را صرف تبیین و روشن سازی شرح قیصری بر فصوص الحکم ابن عربی دانست، بلکه ظرافت های نگاه حکیمانه ایشان در میان مطلب هویداست. از مجموعه این درس گفتارها، جلد اول تحریر شرح فصول الحکم با عنوان «عقلانیت شهود» آماده شده است که به محضر طالبان عرفان نظری تقدیم می گردد. حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی در کتاب «عقلانیت شهود ؛ تحریر فصول الحکم قیصری» فرصت علم و علمی را مغتنم شمرده و از چند جبهه با رویکرد تحریری به ابعاد کتاب اسطورهای فصوص الحکم جناب محیالدین ابن عربی پرداخته و با توجه به شروح و تعلیقات مختلف و با محوریت شرح جناب قیصری به بیان و تبیین این متن استثنایی اهتمام ورزیده است. پیش بینی می شود این مجموعه در 16 مجلد تنظیم و منتشر شود.
این اثر، نخستین شرح و تعلیقه ای است که بر کتاب نهایه الحکمه، اثر گران سنگ مرحوم علامه طباطبایی نگاشته شده، و چنان که حضرت استاد در مقدمه آورده اند، ایشان پس از چند دوره تدریس کتاب، در صدد برآمده اند تا برای توضیح و تسهیل فهم مطالب آن، ضمن افزودن بعضی مطالب از کتاب های سایر حکما، مسایلی را که فهم یا پذیرش آن ها برای مخاطب دشوار است، بیان و بررسی نمایند.
استاد مصباح ضمن تعلیقات خود بر مباحث کتاب نهایه الحکمه مقدمات ضروری برای درک هر مسئله، و اقوال و نظرت حکما، متکلمان و عرفا را به گونه ای نقل کرده که خواننده را از مراجعه به آنها بی نیاز می سازد؛ علاوه بر این که در برخی مسائل، زمینه های تاریخی بحث را نیز به تفصیل بررسی کرده، ارتباط بین مسائل و مباحث را روشن ساخته تا مخاطب را در فهم اصل مسئله یاری کنند. ایشان هم چنین به دلیل آشنایی با مباحث فلسفی غرب، گاه در قالب بحث تطبیقی به نقل و نقد آرای اندیشمندان غربی نیز پرداخته اند.
نویسنده در کتاب حاضر، از وجود و مباحث آن - که پایه فلسفه به خصوص مبانی اعتقادی مربوط به مبدأ و معاد است - بحث می کند و بر آن است که بر طریق متألهین از حکما و محققین از عرفا، اصالت و وحدت حقیقت وجود و مبدأ جود و فیض را بیان و اثبات کند.
و در این راه، برای پاسخگویی به کسانی که ورود در مسائل فلسفی و عرفانی را خلاف شرع میدانند، به گفتار بزرگان فقه و اصول، چون آیة الله العظمی مرحوم محمد حسین اصفهانی استناد جسته است.
استاد آشتیانی - که صاحب نظر در فلسفه و عرفان است - در این کتاب کوشیده مبانی ذوقی عرفانی را برهانی کند.
به هر حال، استاد از این مباحث در کتاب خویش سخن گفته است:
اقوال در وجود، بیان تعریف وجود، وجود ذهنی، بساطت حقیقت وجود، شمول وجود، بیان تمیز در وجودات، اصالت وجود، بیان ملاک مشخص در وجودات، بیان آن که وجود، مشترک معنوی و مفهوم عام بدیهی میباشد، بیان قول فهلویون و مباحث دیگر که در بیست فصل سامان یافته است.
