کتاب حاضر به عنوان جلد دوم از مطالعات مربوط به «دولت ملتسازی در روابط بینالملل دربارة روند دولت ملتسازی در قفقاز جنوبی به نگارش در آمده است. از این رو در این اثر نخست، چهارچوب تئوریک موضوع ارائه میشود. سپس تصویری کلی از منطقة قفقاز و سه جمهوری قفقاز جنوبی (آذربایجان، ارمنستان و گرجستان) ترسیم میشود. در ادامه در الگو و ساختاری مشابه و مرتبط به هم و در نگاهی تطبیقی، روند دولت ملتسازی در سه جمهوری قفقاز جنوبی براساس شاخصها و متغیرهای خاص شامل، نفوذ و سلطةخارجی، مسئلة واگرایی قومی، اشباع سرزمینی، همبستگی و یکپارچگی ملی و ثبات سیاسی مورد بررسی قرار میگیرد. در پایان پس از بررسی نوع ارتباط ایران با روند دولت ملیسازی جمهوری قفقاز جنوبی و به ویژه آذربایجان، از ابعاد مختلف آثار چگونگی دولت ملتسازی در جمهوری آذربایجان بر ایران تشریح و خطرات و تهدیدهای موجود یا آتی تجزیه و تحلیل میشود. همچنین پیشنهادات تئوریک و عملی نیز برای برخورد مناسب ایران به روندهای مشابه در حوزة تمدن ایرانی ارائه میشود.
