زمینه‌ی اجتماعی تعزیه و تئاتر در ایران

در باب هنر نمایش در ایران پیش از اسلام دو دیدگاه مطرح است: یکی در وجودش شک می‌کند و دیگری بر اساس اسناد و مدارک تاریخی معلوم می‌دارد که مرسوم بوده است و در باب تئاتر، در نهایت می‌توان از این مباحث چنین نتیجه گرفت که اگر هم درامی بوده و بازی می‌شده است، نشانی از آن باقی نمانده است و تئاتر به سبک غربی، سوغات فرنگستان است و همراه با اندیشه‌های تجددخواهانه در اوایل قرن بیستم به ایران رسیده است. تعزیه رسمی آیینی است که بسان هر آیین، نمایشی است اما موضوعشن مربوط به شهادت امام حسین (ع) می‌شود، تاریخی است که اسطوره‌گون شده است. به درستی معلوم نیست که تعزیه دقیقا کی و در چه تاریخی پدید آمده است اما احتمال می‌رود که پس از رسمی شدن مذهب تشیع در زمان شاه اسماعیل صفوی، به ظهور رسیده باشد، بنابراین پیدایی تعزیه هم انگیزه سیاسی و هم دینی دارد. در این کتاب ملیت و کیفیت نوع نمایشی که در ایران پیش از اسلام متداول بوده، علل از رونق افتادن آن در ایران بعد از اسلام و موجبات اجتماعی و فرهنگی ظهور و رونق تعزیه و تئاتر در ایران بررسی می‌شود.