ابن‌ سینا و تمثیل عرفانی

(کتاب حاضر قبلا با همین عنوان توسط انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در سال 1384 منتشر شده است.) به اعتقاد «هانری کربن»، مهم‌ترین منابع برای فهم حکمت مشرقی ابن سینا، همان‌ چیزی است که او از آن با عنوان سه‌گانه تمثیل‌های عرفانی ابن سینا تعبیر می‌کند. این تمثیل‌ها عبارت‌اند از: «حی بن یقظان»؛ «رساله الطیر» و «سلامان و ابسال». هانری کربن در کتاب حاضر سه هدف مشخص را دنبال می‌کند. نخست بر آن است تا نشان دهد که بر خلاف تصور رایج، ابن سینا یک فیلسوف مشایی صرف نیست. بنابراین نمی‌توان او را به عنوان رئیس مشائیان مسلمان در مقابل سنت حکمت اشراقی قرار داد. ابن سینا، تنها در برابر سهروردی و حکمت اشراقی او قرار نمی‌گیرد، بلکه اصولا سلف فکری و معنوی سهروردی است و حکمت سهروردی ادامه همان راهی است که ابن سینا در حکمت مشرقی خویش آغاز کرده است. دیگر آن که او بر آن است تا معلوم سازد که فلسفه ابن سینا برای انسان معاصر، فلسفه‌ای کارآمد، راه‌گشا و امروزین است. حکمت مشرقی ابن سنیا می‌تواند انسان معاصر را در دستیابی به آزادی از دست رفته‌اش یاری کند. به اعتقاد کربن، انسان معاصر در دام انواع دیترمینیسم‌ها (موجبیت‌ها) و پوزیتیویسم‌ها (تحصل‌گرایی‌ها) گرفتار آمده است. حکایت او، حکایت همان پرندگان رساله الطیر است که گرفتار دام و دانه صیادان شده‌اند و این اسارت، اسارت درونی است. این اسارت، معلول از دست دادن ساحت‌های برتر و لایه‌های والاتر روان است. سومین هدفی که کربن از تالیف این اثر دنبال می‌کند، نقشی است که حکمت مشرقی ابن سینا می‌تواند در برنامه فکری و معنوی مخصوص وی ایفا کند؛ کربن که مدعی است حکمت مشرقی ابن سینا قابلیت ورود به فضای فکری و معنوی انسان معاصر را دارد و قادر است این فضا را نشاط و غنایی در خور ببخشد می‌کوشد تا این مدعا را به صورت ملموس جامه عمل بپوشد و در حقیقت، خود او نخستین کسی است که قدم در این راه می‌گذارد. این اثر در اصل بر مبنای ترجمه انگلیسی «ویلارد آر. تراسک» و نیز مقابله با متن فرانسه و به مناسبت هزاره ابن سینا (که در سال 1954 میلادی در تهران برگزار شده است) به نگارش درآمده است.