داریوش بزرگ

داریوش اول یا داریوش بزرگ (485-521 ق م) هخامنشی پسر ویشتاسب است. عمده‌ترین ماخذ تاریخ سلطنت وی، کتیبه‌های او مخصوصا کتیبۀ بزرگ بیستون است. داریوش به یاری شش تن از نجبای ایران، گوماتا را دستگیر و مقتول کرد و به سلطنت نشست. شورشیان و گردن‌کشان داخلی را نیز شکست داد. در حدود 520 و 519 ق . م همۀ شورش‌ها فرو نشست و داریوش بر سراسر امپراتوری ایران استیلا داشت. وی برای جلب قلوب مردم مصر به آن دیار سفر کرد. هم‌چنین در حدود 512 ق . م اقدام به جنگ با سکاها کرد. لشکر عظیم ایرانی‌ها از تنگۀ بوسفور گذشتند و تراکیای شرقی را مطیع ساختند و از دانوب عبور نمودند. هدف از این لشکرکشی‌ ظاهرا برقرار کردن امنیت در مرزهای شمالی امپراتوری بود، ولی اجرای آن احتمالا مبنی بر اطلاعات جغرافیایی نادرست بود، زیرا نتیجه‌‌ای از آن لشکرکشی‌ حاصل نشد و داریوش پس از چند هفته پیش‌روی در استپ‌های روسیه ناگزیر بازگشت. در زمان داریوش، هند غربی نیز ضمیمۀ ایران شد. از مهم‌ترین وقایع سلطنت داریوش، شورش شهرهای یونیا درمقابل حکومت ایران (حدود 500 ق. م) است که منجر به جنگ‌های مدی گردید و آغاز آن از جانب یونانیان بود. در لشکرکشی اول، کاری از پیش نرفت؛ در لشکرکشی دوم ایرانیان در ماراتون شکست خوردند (490 ق. م) پیش از آنکه داریوش اقدام به سومین لشکرکشی کند، شورشی در مصر روی داد (486 ق. م) و توجه داریوش به آن سو معطوف شد، ولی در راه درگذشت و پسرش، خشایارشای اول، جانشین وی شد و جنگ‌های مدی را ادامه داد. داریوش یکی از بزرگ‌ترین فرمانروایانی است که از مشرق زمین برخاسته‌اند. وی سیاستمدار و سازمان‌دهنده‌ای بزرگ بود که در زمان سلطنت وی امپراتوری هخامنشی استحکام یافت. هم‌چنین جنگ‌های او به منظور مستحکم کردن مرزهای امپراتوری ایران بود؛ به همین دلیل قفقاز را تحت استیلای ایران درآورد و با سکاها جنگید.