نامه‌های ایرانی

نامه‌های ایرانی نوعی رمان مکاتبه‌ای است. "ازبک" و "ریکا"، دو بزرگ‌زادۀ ثروتمند ایرانی به فرانسه می‌روند تا با تمدن اروپایی آشنا شوند و این دو در نامه‌هایی که به دوستان و آشنایان خود می‌نویسند، اوضاع و احوال فرانسه و فساد و تباهی دستگاه حکومتی این کشور را شرح می‌دهند. ازبک در بعضی از نامه‌هایی که به زنان و خواجه‌های حرمسرای خود می‌نویسد، از زندگی زنان مشرق‌زمین و گاه اوضاع سیاسی و اجتماعی آن سامان سخن می‌گوید و جمعا این نامه‌ها تابلوی بزرگی از اوضاع زمانه و روزگار چندین کشور (ایران و فرانسه و ترکیه و روسیه) را در مقابل خواننده می‌گذارد. این رمان که بی‌نام نویسنده چاپ شده و حتی نام ناشر و محل چاپ کتاب جعل شده بود، پس از انتشار هزاران نسخۀ آن سرانجام مشخص شد که مونتسکیو‌ نویسندۀ آن بوده است. کتاب حاضر اثر مونتسکیو حاوی 161 نامه است که بین دو شخصیت داستان یعنی "ازبک" و "ریکا" نگاشته شده است. بعضی از این نامه‌ها مانند مقالۀ کوتاهی است دربارۀ فلسفه یا یک مسالۀ اجتماعی و بعضی دیگر به روایت افسانه‌های باستانی اختصاص یافته است. گاهی وقایع روز فرانسه در دوران نیابت سلطنت و پیش از آن به نقد گذاشته می‌شود. بسیاری از نامه‌ها به خصوص در آغاز و پایان کتاب، بیش‌تر در باب مسائل و کشمکش‌های حرمسرا است.