روانشناسی شفا

"شفا" یکی از کتاب‌های مشهور شیخ الرئیس ابوعلی‌سینا است. این کتاب از نظر طبقه‌بندی از چهار بخش بزرگ تشکیل شده است: منطق، طبیعیات، تعلیمات و الاهیات. طبیعیات خود شامل هشت فن سجاع طبیعی، آسمان و جهان، کون و فساد، آثار علوی، معادن و کائنات جو، نفس، نبات و در نهایت طبایع الحیوان می‌باشد. بنابراین شیخ الرئیس دانش روان‌شناسی را بین کائنات جو و علم نبات قرار داده است. کتاب حاضر حاوی فن ششم از بخش طبیعیات کتاب شفای ابن سینا است. به طور کلی تئوری مربوط به آرای ابن سینا در خصوص نفس را می‌توان به گزاره‌های چندی تبدیل نمود: از جمله آن که در نظر شیخ، نفس، کمال بدن است، نفس هم‌زمان با تن (بدن) پدید می‌آید. اما پس از مرگ به بقای خویش ادامه می‌دهد. کوشش ابن سینا در زمینه‌ی اثبات "هستی" نفس نیز جالب و ستودنی است و بخش بزرگی از آرای او را شامل می‌شود. در تمام روابط درونی بدن انسان نیز، استکمال نفس و لوازم این استکمال از جمله‌ی این مباحث هستند. شیخ الرئیس هم‌چنین به بحثی درباره‌ی حواس بدن انسان و رابطه‌ی آن‌ها با یک‌دیگر برای این استکمال می‌پردازد. برخی از عناوین کتاب عبارت‌اند از: اشاره‌ای به عنوان شفا؛ نبات و حیوان مرکب از دو چیز هستند: جان و تن و چرا شناختن جان بر شناسایی تن مقدم است؛ در اثبات وجود نفس، در تعریف نفس، اگر نفس را کمال بدانیم بهتر است تا این که صورت و قوه بدانیم و...؛ و از گفت‌وگوی در نیروی حیوانی آسوده شدیم و اکنون باید در قوای انسانی گفت‌وگو کرد.