پایان پیامبری: بررسی تطبیقی دیدگاه علامه اقبال لاهوری و استاد مطهری درباره خاتمیت

از مهم‌ترین ویژگی‌های دین اسلام، خاتم بودن این دین الهی در مسیر تکامل ادیان است. به این معنا، اسلام تنها به سرپرستی انسان‌های دوران نزول نمی‌اندیشد، بلکه هدایت کل بشر را در نظر دارد. خاتم الادیان بودن اسلام اوج هنرمندی خدا است که در کمال اعجاز، دینی را فرستاد که ظرفیت سرپرستی بشر را در سراسر تاریخ در خود دارد و از آن‌جا که این دین تغییر نمی‌کند مساله‌ی جامعیت آن نیز محرز می‌شود. در ارتباط با نوع خاتمیت دیدگاه‌هایی وجود دارد که نویسنده در این کتاب پس از بیان کلیاتی در زمینه‌ی دین، خاتمیت و جامعیت و وحی، به بررسی تطبیقی خاتمیت از دیدگاه علامه اقبال لاهوری و شهید مرتضی مطهری می‌پردازد. هم‌چنین نقد استاد مطهری را بر دیدگاه علامه لاهوری ذکر می‌کند. وی سپس به بررسی و نقد آرای منتقدان دیدگاه‌های استاد مطهری می‌پردازد. نویسنده در پایان کتاب نقش خاتمیت در اثبات جامعیت دین اسلام، دلایل و تفسیر جامعیت و جهان‌شمولی و جاودانگی دین اسلام را با توجه به احکام، ملاک‌ها، عقل و فطرت، بررسی می‌کند. دیدگاه اقبال لاهوری و شهید مطهری تفاوت‌هایی با یک‌دیگر دارند که از آن جمله است: اقبال، وحی را از سنخ غریزه و نوعی تجربه‌ی دینی می‌داند ولی مطهری بیان می‌دارد که وحی از نوع غریزه نیست، بلکه روح وحی از روح عقلانی برتر است.