یادداشت‌ها 1916 - 1914

"ویتگنشتاین" طی سال‌های 16-1914 یادداشت‌هایی با رویکرد تحقیقات فلسفی نگاشته و تاکید اساسی وی در آن تبیین منطق و بنیادهای منطق و قضایای منطقی و ثواب منطقی و به ویژه قضایای منطقی است. در این یادداشت‌ها انسان به مثابه‌ی موجودی اخلاقی و صاحب خرد عملی دانسته شده و این انسان است که با وجود او خوب و بد معنی می‌یابد و فراتر از آن در جهان خوب و بد راه می‌یابد، زیرا انسان فاعل مختار شناسایی در عمل و نظر آن روی می‌آورد. از نظر ویتگنشتاین در یادداشت‌ها، اعتقاد به خداوند یعنی به زندگی معنی بخشیدن و یا معنی زندگی را درک کردن در حالی که معنی جهان هنوز در این اعتقاد روشن نیست. جهان برای خداوند معنی دارد اما نه بدان معنی که ما به جا می‌آوریم. ویتگنشتاین هم‌چون فرگه و راسل گزاره‌ها را تابع عبارت‌های آن می‌داند. گزاره خود عبارت است و عبارت آن چیزی است که برای معنی گزاره‌ی این همانی هم‌چون برای گزاره‌های دیگر اساسی است. در عبارت گزاره‌ی این همانی با دیگر گزاره‌ها مشترک است. عبارت این همان شکل عام گزاره‌های دیگر را دارد. تبیین و تحدید ماهیت گزاره‌ها بسیار طاقت‌فرسا و دشوار است. ویتگنشتاین شکوه‌ی خود را در عبارتی از این کتاب چنین بیان می‌کند: تقریبا حاضرم از همه‌ی کوشش‌هایم دست بردارم. یادداشت‌ها آینه‌ی این کوشش‌های سخت ویتگنشتاین است. این اثر بیش از هر کتاب دیگر ویتگنشتاین درباره‌ی ماهیت منطقی گزاره‌ها به نحو مطلق و غایت حدود منطقی و یا مکانی آن‌ها و به خصوص حدود گزاره‌های این همانی است که مکان و حدود منطقی عالم و انسان را بازگو می‌کند.