تجلی عرفان در داستان‌های شاخص شاهنامه

کتاب حاضر که در هشت فصل تنظیم شده نگارنده پس از معرفی اجمالی شاهنامه و اشاره‌ای کلی به رمز و عرفان در آن، مبحث عرفان را در ایران باستان بررسی نموده و با اشاره به آداب و رسوم اهل سلوک در آیین زرتشتی و مانوی از وجوه اشتراک آن با آداب سیر و سلوک عارفانه سخن می‌گوید و قسمت‌هایی از سروده‌های اوستا را که حاوی مضامین عارفانه است تحلیل می‌کند. فصلی از این کتاب به جلوه‌های عرفانی شاهنامه در کلام عرفان اختصاص یافته و به اساطیر سرشار از رار و رمز شاهنامه و تفسیر تمثیلی آن‌ها اشاره گردیده است. تحلیل عرفانی داستان‌های شاخص شاهنامه چون داستان زال، رستم، سیاوش، و کیخسرو از موضوعات اساسی این کتاب است. نگارنده در فصل پایانی کتاب به تبیین مراحل سلوک و مقایسه‌ی آن با هفت خوان رستم و اسفندیار و هم‌چنین مراحل هفت‌گانه‌ی آیین میترائیسم می‌پردازد. وی معتقد است: "حماسه‌ی عارفانه به صورت رویدادهای غیرقابل توجیه با استدلال عقلانی در شاهنامه شکل می‌گیرد. بسیاری از مبانی فکری رایج در حماسه در آثار عرفانی نیز وجود دارد؛ مبانی‌ای مانند: یزدان‌پرستی، دینداری، ستایش پیامبران و رهبران روحانی، ارجمندی خرد، والایی علمی، رفعت مقام انسان، مبارزه با شیطان و نفس‌کشی، مهرورزی و بشردوستی، بی‌اعتباری و نکوهش علایق دنیوی، جبرگرایی و اعتقاد به قطعیت سرنوشت، یاد مرگ و رستاخیز، عشق و جلوه‌های مختلف آن، روح فتوت و مردانگی، قدرت‌های مافوق طبیعی، رویدادهای خارق عادت و آشکار شدن حقایق در خواب... یکی دیگر از مباحث مهم شاهنامه هفت خوان رستم و اسفندیار است که قابل مقایسه با هفت مرحله‌ی سلوک عارفان می‌باشد و حتی می‌توان گفت هفت وادی سلوک، شکل تحول یافته‌ی هفت خوان است. نکات مشترکی چون پرخطر بودن، از جان گذشتگی پهلوان و سالک، نیاز به راهبر، تحیر در طول راه، مبارزه با دام‌های گسترده‌ی نفس و دیو، در هر دو دیده می‌شود."