مقدمه‌ای بر پان ترکیسم

"پان ترکیسم، مرام و مسلکی است که هدف نهایی آن، وحدت سیاسی ترک‌زبانان است. از اشاعه‌ی اندیشه‌های پان ترکیستی حدود یک قرن، می‌گذرد. در سال‌های جنگ جهانی اول، پان ترکیست‌ها در اوج قدرت بودند. در آن سال‌ها رهبران ترکیه‌ی عثمانی، به منظور وحدت بخشیدن به اقوام و سرزمین‌های ترک زبان و ایجاد "ترکیه‌ی بزرگ" یا "توران"، اقدام به لشکرکشی به سوی شرق (قفقاز و ایران) نمودند، اما این حرکت، سرانجام به شکست امپراتوری عثمانی انجامید، پان‌ترکیست‌ها سپس دست به تلاش‌های بی‌نتیجه‌ی دیگری در قلمرو حکومت نوبنیاد شوروی‌ها زدند. پس از این ناکامی‌ها، اندلوژی پان‌ترکیسم، تا حدی اعتبار خود را از دست داد و تقریبا به مدت دو دهه حیات نیمه آشکاری را گذراند. در این دوره پان ترکیست‌ها، بیشتر در انتظار فروپاشی اتحاد شوروی و آزاد شدن سرزمین‌های ترک نشین بودند. در پی فروپاشی شوروی، فعالیت‌های پان ترکیستی در ترکیه، نیز در جمهوری ترک زبان آذربایجان شدت یافته است. در زمان برخی قدرت‌های خارجی، پان ترکیسم را تشویق می‌کنند. ناتوی جدید نیز به منظور نفوذ در قفقاز و آسیای مرکزی، کوشیده است از پان ترکیسم هم چون ابزاری اندولوژیک، استفاده کند، اما با توجه به موانع جغرافیایی و مسائل اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، زمینه‌ی چندان مساعدی برای تحقق پان‌ترکیسم وجود ندارد، اما امروز نیز هم چون گذشته، اوج‌گیری تبلیغات و حرکت‌های پان‌ترکیستی می‌تواند در روند رویدادهای سیاسی، موثر واقع شود". نگارنده درکتاب، اقوام و ملل ترک زبان را معرفی می‌کند، سپس به پیدایش ترکیسم، اشاره نموده، ظهور و اندیشه‌ی "آتاتورک" و مساله‌ی ترکیسم جدید را بررسی می‌کند.