الاشباه و النظایر فی القرآن الکریم

الاشباه و النظائر تالیف "مقاتل بن سلیمان "( 150ق) از قدیم‌ترین تفسیرهای قرآن کریم است .این تفسیر در نیمه دوم قرن اول هجری به نگارش درآمده و مولف آن که از محدثان برجسته عصر خویش به شمار می‌آمده مذهب شیعه زندیه داشته است .مولف، این تفسیر را به روش قرآن به قرآن تدوین کرده است .مدار نظر و تفسیر وی دو گونه کلمات وحی بوده است :یکی "اشباه "یعنی الفاظ دارای معنی‌های گوناگون .دیگری "نظایر "یا وجوه یعنی لفظهای گوناگون دارای معنی واحد .مقاتل بر این اساس، همه مفاهیم و کلمات عمده و اصلی و کلیدی قرآن کریم را با آوردن شواهد آیات، توضیح داده است .شمار این واژه‌ها از 180در می‌گذرد .کتاب حاضر براساس نسخه منحصر به فرد موجود در موسسه نسخه‌های خطی دانشگاه عربی قاهره، تصحیح، بررسی و ترجمه شده است .پیش از مطالب اصلی کتاب، چهار بخش به آن افزوده شده که عبارت‌اند از" :زندگی مقاتل"، "مقاتل و علم حدیث"، "مقاتل و علم کلام "و "مقاتل و علم تفسیر و علوم قرآنی ."در انتهای کتاب نیز فهرست الفبای عنوان کلمات (وجوه و اشباه) آمده است .