تجارب الامم (جلد 1)

(از مجموعۀ 7 جلدی)"تجارب‌الامم "تالیف ابوعلی مسکویه رازی ( 421 320ه‌.ق (.دانشمند معروف اواخر قرن چهارم و اوائل قرن پنجم هجری، از معتبرترین منابع تاریخی است که در آن سلسله حوادث اسطوره‌ای و تاریخی پس از طوفان نوح یعنی پادشاهی "هوشنگ پیشدادی " تا سال 369ه‌.ق (سه سال پیش از فوت عضدالدوله دیلمی) درج شده است .مسکویه را اولین مورخ مسلمانی می‌دانند که در ذکر حوادث تاریخی به فلسفه تاریخ نظر داشته است . او در ثبت وقایع پس از طوفان، یک سلسله اساطیر که دیگران نیز آن‌ها را ثبت کرده‌اند، نوشته است .و وی سال‌ها خازن و به اصطلاح مسئول کتابخانه وزرا و امرای دیلمی بوده و به کتب فراوان که البته در آن زمان بسیار کیمیا بود دسترسی داشته است" .مسکویه "در تجارب الامم روش مورخان سلف را پیروی نکرده و روایات گوناگون را درباره یک رویداد با ذکر سلسله راویان نیاورده است .یکی از اختصاصات تجارب‌الامم این است که مولف با دید و تربیت علمی که داشته، دلیل و سبب وقوع هر رویداد را بیان کرده است و چون خود دانشمندی فلسفه‌دان بود و در فلسفه بیشتر به حکمت عملی، اخلاق و سیاست مدن توجه داشته، اسباب طبیعی و عقلی و سیاسی حوادث را پی می‌گیرد و نقل می‌کند .اینک جلد نخست تجارب‌الامم از هوشنگ پیشدادی آغاز می‌شود .این جلد تمام دوران پیش از اسلام ایران را شامل شده، به تاریخ پیامبر و صدر اسلام مربوط می شود و حوادث را تا پایان خلافت حضرت علی (ع) در برمی‌گیرد و با بیعت امام حسن (ع)، حیله‌های معاویه و سرانجام صلح امام حسن(ع) پایان می‌یابد .این جلد همچنین از مقدمه‌ای به قلم مصحح به زبان عربی برخوردار است .گفتنی است تاریخ ایران قبل از اسلام در کتاب تجارب‌الامم فقط شامل دوران حکومت پیشدادیان، کیانیان، اشکانیان و ساسانیان است و از تاریخ پیامبران یا تاریخ سلسله‌های دیگر مانند سلوکیان صحبت به میان نمی‌آید، بلکه تنها به برخی حکومت‌های متفرقه هم عصر سلسله‌های مذکور اشاره می‌شود .