سنگ مزارها و کتیبه‌های تاریخی گرگان و استرآباد: (نگاهی به معماری آرامگاهی و شیوه‌های تدفین در ایران و گرگان)

شمال ایران یکی از مراکز مهمی محسوب می‌شود که بخشی از تاریخ، فرهنگ و تمدن این مرز و بوم را در دل خود جای داده است. ایالت تاریخی گرگان نیز بخشی از شمال ایران را تشکیل می‌داد که به سهم خود حامل و ناقل بسیاری از عناصر تاریخی و فرهنگی این مردم به شمار می‌آمد. تاریخ و تمدن این خطه سخت با تاریخ ملی و عمومی مردم ایران پیوند خورده است، به ویژه زمانی که وقایع مهم 5000 سالۀ شمال و شمال شرق ایران مورد توجه و علاقه قرار بگیرند؛ از آن زمانی که اقوام آریایی از "ائیران وئجه" به سوی سرحدات یاد شده و شمال غرب ایران به حرکت درآمدند، تا زمانی که هون‌ها و هیاطله، اوغوزهای ترک و ترکمان، اوزبکان و سایر بیابانگردان ماوراء‌النهر و آسیای میانه به مدت حدود 2000 سال به سوی مرزهای شمال و شمال شرقی ایران هجوم آوردند، این مردم ایالات خراسان و گرگان (استرآباد) بودند که پس از هربار شکست بازهم در برابر مهاجمان قد برافراشته و سختی‌های بسیاری را تحمل کردند. ایالت تاریخی گرگان در طول تاریخ به نام‌های هیرکان، هیرکانیا، و هرکان، گولگان، جرجان و گرگان خوانده شده است. در کتیبۀ بیستون، این ناحیه از جمله ساتراپ‌های (ایالات) عصر هخامنشی ایران معرفی شده‌ است. استان فعلی گلستان تقریبا همان محدودۀ گرگان تاریخی است که در کتاب حاضر بررسی گردیده است. در کتاب بناها، کتیبه‌ها و سنگ‌نوشته‌های بناهای تاریخی، سنگ مزارها و... همراه با شرح مسائل و حوادث قرن به قرن یا سلسله به سلسلۀ گرگان و ایران از نظر گذرانده شده است. در این خطه، قدیم‌ترین کتیبه‌ چوبی متعلق به صندوق روی مرقد امامزاده نور شهر گرگان به تاریخ 525 ه . ق است و قدیم‌ترین سنگ مزارها نیز مربوط به 777 و 782 ه . ق و متعلق به گورستان شموشک هستند. کتاب دارای 5 نقشه و تصاویر فراوان است.